بسیاری از مطالعات ثابت کرده اند که تغذیه نقش بسیار مهمی در پیشگیری از سرطان دارد . مواد غذایی و برخی از ترکیبات آن در این زمینه بسیار پر اهمیت هستند که در این
مطلب با این ترکیبات مفید و مضر آشنا می
شوید.
فیبر
فیبر های
رژیمی خانواده وسیعی از کربوهیدرات های غیر قابل جذب در انسان هستند. فیبر ها به
دو زیر گروه محلول و نا محلول تقسیم می شوند . مواد غذایی غنی از فیبر همچون غلات کامل
قسمت مهمی از رژیم
غذایی سالم را تشکیل می دهند .تصور بر این است که فیبر های نامحلول
با مکانیسمی که هنوز به درستی شناخته نشده است از سرطان کولون و سینه پیشگیری می
کنند. همچنین قرار دادن فیبر ها در رژیم غذایی موجب کاهش دریافت گوشت ها، چربی ها و کربوهیدرات
ساده می شود. در ارتباط با فیبر های محلول مانند فیبر های موجود در حبوبات، به
کاهش کلسترول خون کمک کرده در نتیجه از بیماری های قلبی-عروقی پیشگیری می کند. برخی
از غذاها سرشار از فیبر، ویتامین ها، مواد معدنی و ... هستند که می توانند
بدن را در برابر برخی از سرطان ها محافظت کند. این غذاها شامل انواع سبزیجات، میوه ها و غلات کامل هستند، مانند:
• سبزیجات تیره و برگ سبز: اسفناج، کلم بروکلی،
گل کلم، کلم بروکسل، کلم، کلم پیچ و...
• میوه ها: مرکبات، توت ها، انار و گیلاس
• غلات کامل: جو دوسر، جو، بلغور، نان سبوس
دار
• حبوبات: لوبیا،
نخود، عدس و دانه سویا
همچنین این مواد غذایی در کنار فیبر منابع غنی از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها به شمار می آیند.
کلسیم و ویتامین دی
برخی مطالعات نشان داده اند که مصرف منابع غذایی کلسیم که مقادیر
بالای کلسیم دارند، با کاهش
خطرسرطان کولورکتال همراه است، اگرچه هنوز به طور قطعی ثابت نشده است. اما باید توجه داشت دریافت مقادیر بالای آن با
افزایش احتمال برخی از سرطان ها از جمله سرطان پروستات همراه بوده است. در هر صورت
دریافت مقادیر کافی از منابع این ماده ی مغذی برای کاهش خطر استئوپروز لازم است. لبنیات های کم چرب و بدون چربی و همچنین گروه هایی از سبزیجات از جمله
خانواده کلم ها و لوبیا ها از منابع غنی کلسیم هستند. در سال های اخیر توصیه به استفاده از ضد آفتاب برای کاهش تاثیرات
زیان بار اشعه ی آفتاب، افزایش یافته است اما این امر با کاهش سنتز پوستی ویتامین
دی همراه بوده و موجب کمبود آن در بدن می شود. از جمله سرطان هایی که با کمبود این
ویتامین در ارتباط هستند می توان به سرطان های کولون، سینه، تخمدان، کلیه
،پانکراس، پروستات و ... اشاره کرد. از جمله منابع غذایی این ویتامین می توان به
لبنیات غنی شده، تخم مرغ کامل، قارچ و ... اشاره کرد. همچنین استفاده از مکمل به میزان 2000 واحد ویتامین دی برای رسیدن به سطح سرمی مطلوب قابل توصیه است.
خانواده آلیوم ها
خانواده آلیوم ها که شامل سیر، پیاز، تره فرنگی، پیازچه و ... هستند،
منبع غنی از عنصر گوگرد به حساب میآیند .این عنصر نقش مهمی در عملکرد صحیح بسیاری
از آنزیم های بدن بویژه آنزیم های سم زدا موجود در کبد دارد .در حال حاضر اعضای
این خانواده تحت مطالعات وسیعی قرار گرفته اند ولی تا کنون نتایج دقیقی مبنی بر
اثر و میزان مصرف بدست نیامده است.
نمک
برخی مطالعات نشان داده اند رژیم های غذایی که مقادیر بالایی از نمک
دارند و یا از مواد غذایی نگهداری شده در نمک استفاده می کنند مانند گوشت ها و ماهی نمک سود و همچنین انواع شور ها احتمال سرطان معده ،گلو و بینی در آن
ها بیشتر است.
شیرین کننده های مصنوعی
مطالعات متعددی روی اثرات متعدد شیرین کننده های مصنوعی انجام گرفته
است. برخی از محققان اثرات زیان بار و سرطان زای ساخارین را در موش های آزمایشگاهی
گزارش کرده اند. با این حال، مطالعات انجام شده روی انسان ها تا کنون اثر سرطان
زایی برای ساخارین و آسپارتام نشان نداده اند.
نیتریت ها
نیترات ها به عنوان نگهدارند غذایی به فرآورده های گوشتی از جمله
سوسیس، کالباس، همبرگر اضافه میشوند. همچنین این ترکیبات در مواد غذایی دود زده،
نمک سود و ترشیجات ... وجود دارند. اما منبع عمده ی نیتریت ها و نیترات ها آب
آشامیدنی و سبزیجات است .این ترکیبات همچنین مانع از تغییر رنگ و رشد باکتری ها در
این فرآورده های
می شوند. نیترات ها به راحتی در بدن به نیتریت ها احیا می شوند، و
این ترکیبات با عامل های آمین در بدن ترکیب شده و ترکیبات سرطان زایی به نام
نیتروزآمین در معده تولید می کنند، که یکی از عوامل خطر سرطان ها از جمله سرطان
معده هستند. ترکیبات مختلفی از جمله ویتامین ث ،فنول ها و ... از این واکنش ها
جلوگیری می کند. پس رژیم های غذایی غنی از میوه ها و سبزی ها نقش موثری در پیشگیری
از تولید ترکیبات سرطان زا در معده دارند.
واحد بهبود تغذیه جامعه - مرکز بهداشت شهرستان سرپل ذهاب