انتخاب رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم در هر دوره ای از زندگی از کودکی تا بزرگسالی موجب افزایش سلامتی و کاهش خطر ابتلا به بیماری ها به خصوص سرطان می شود
هنوز پاسخ دقیقی به این سوال وجود ندارد که چرا کسی به سرطان مبتلا می شود؟ اما محققان
نشان داده اند که یک سری از عوامل خطر موجب افزایش شانس ابتلا به سرطان می شوند .
عوامل خطر این بیماری به دو گروه
قابل کنترل و غیر قابل کنترل تقسیم می شوند .از جمله عوامل غیر قابل کنترل می توان
به تاریخچه خانوادگی و سن اشاره کرد. در زیر به لیستی از عوامل خطر که قابلیت
کنترل بیشتری دارند اشاره خواهیم کرد:
رژیم غذایی
چاقی
مصرف الکل
هورمون ها
التهاب مزمن
اشعه آفتاب
مصرف دخانیات
استرس
فعالیت بدنی
از بین عوامل ذکر شده عوامل مربوط به
سبک زندگی از جمله مصرف دخانیات، استرس، فعالیت بدنی و رژیم غذایی از اهمیت بالای
برخوردار هستند. انتخاب رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم در هر دوره ای از
زندگی از کودکی تا بزرگسالی موجب افزایش سلامتی و کاهش خطر بیماری ها می شود.
سرطان ونوع غذا
ارتباط بین غذا و سرطان به اندازه ی خود
بیماری رمزآلود است. مطالعات متعددی در ارتباط مواد مغذی مختلف انجام گرفته است.
در این ارتباط یکسری از مواد غذایی از اهمیت بیشتری برخوردار هستند
که برخی از آن ها اثر پیشگیری کننده و برعکس برخی دیگر اثر پیشبرنده دارند. در کل
نتایج بدست آمده نشان می دهد تغذیه و رژیم غذایی تقریبا 35% با بروز سرطان ارتباط دارد.
برخی از عوامل خطر سرطان قابل
تغییر نیستند ولی عواملی همچون رژیم غذایی و الگوی دریافت مواد مغذی قابل کنترل
هستند .در حقیقت مطالعات نشان داده اند که کمتر از 30 درصد افراد در اثر عوامل غیر قابل کنترل،
در طول زندگی خود مبتلا به سرطان شده اند.
در نظر داشته باشید ارتباط بین رژیم
غذایی و اثرات محافظت کننده و پیشبرنده آن در بیماری سرطان ثابت شده نیست ولی
بررسی ها نشان داده اند برخی از عادات غذایی، روش های آماده سازی مواد غذایی و
همچنین تعادل انرژی دریافتی و مصرفی در بروز این بیماری موثر تر هستند.
انرژی دریافتی و وزن
مطالعات متعددی در مورد ارتباط چاقی و
سرطان انجام گرفته است .در این خصوص نشان داده شده است 6% تمامی سرطان ها ناشی از اضافه وزن و چاقی است
و عامل خطر مهمی برای سرطان در نظر گرفته می شود .در این مورد سرطان های
مری، پانکراس، کیسه صفرا، کبد، سینه (پس از یائسگی)، اندومتریوم، کولون و رکتوم ارتباط
قوی تری نشان داده اند.
چاقی و اضافه وزن در دوران نوجوانی
احتمال سرطان کولون در بزرگسالی را تا 2 برابر افزایش می دهد.همچنین این عامل خطر
احتمال عود مجدد سرطان را افزایش و بقای بیماران را کاهش می دهد.در این خصوص کاهش
وزن و حفظ آن توصیه می شود. همچنین فعالیت بدنی منظم نقش موثری در کاهش وزن و کاهش
برخی عوامل خطر بروز سرطان می شود. در این خصوص انجمن سرطان آمریکا ،45 الی 60 دقیقه ورزش با شدت متوسط برای بیشتر روزهای
هفته را توصیه می کند.
پروتئین، گوشت های قرمز و فرآوری شده
رژیم های غذایی که مقادیر بالایی از
پروتئین دارند معمولا حاوی مقادیر بالای گوشت و چربی هستند. ارتباط پروتئین با سرطان
به نوع پروتئین دریافتی و محتوای کالری رژیم غذایی دارد. بطور کلی دریافت
پروتئین 2 الی 3 برابر بیشتر
از مقدار مورد نیاز با افزایش احتمال سرطان مرتبط است .گوشت فرآوری شده به هر نوع
گوشتی گفته می شود که یکی یا ترکیبی از فرآیند های دودی و یا تخمیر شدن، افزودن
نمک، نیترات و دیگر طعم دهنده ها روی آن انجام پذیرفته باشد .ارتباط بین
مصرف گوشت قرمز و محصولات
فرآوری شده آن با افزایش خطر سرطان ثابت شده است .
برای مثال مطالعاتی که روی سرطان
کولورکتال که به عنوان یکی از شایع ترین انواع سرطان در جهان است ،انجام شده نشان
داده است که مصرف روزانه 50 گرم گوشت فرآوری شده احتمال این بیماری
را تا 20 درصد افزایش
می دهد. این نتایج در مورد گوشت قرمز نیز صادق است. بطور کلی توصیه می شود به
منظور کاهش خطر سرطان و نیز افزایش احتمال بهبودی دریافت گوشت قرمز، مرغ و فرآورده های آن ها کاهش یابد.
گوشت ماهی از گوشت قرمز سالم تر بوده و حاوی
چربی کمتر و اسید های چرب امگا 3 است و توصیه به مصرف 2 بار در هفته
آن می شود. در صورت استفاده از گوشت قرمز از قسمت های لخم و قطعات کوچک تر استفاده
شود. گوشت ماکیان و حبوبات نیز جایگزین های مناسبی برای گوشت قرمز هستند.
میوه و سبزی ها
مصرف میوه ها اثر محافظتی در برابر
انواعی از سرطان ها از جمله دهان، حلق، حنجره، رحم، ریه و ... دارد .تمامی سبزی ها
بویژه سبزیجاتی که به رنگ زرد و سبز هستند، اثر محافظت کننده در برابر سرطان معده
دارند .میوه ها و سبزی ها نیز از ترکیبات ضد سرطان و آنتی اکسیدان ها هستند که از جمله آن ها می
توان به ویتامین ث، ویتامین ای،
سلنیوم و فیتوکمیکال ها شامل کارتنوئید ها، فلاونوئید ها و... اشاره
کرد. توصیه می شود روزانه حداقل 2 واحد میوه و 3 واحد از سبزی ها استفاده شود. در استفاده
از این دو گروه غذایی باید توجه داشت که تنوع در مصرف از اهمیت ویژه ای برخوردار
است. برای مثال روزانه یک واحد میوه از خانواده مرکبات، سیب، هلو و ... استفاده
شود.
آنتی اکسیدان ها
متابولیسم بدن شامل واکنش هایی طبیعی
است که در حین آن ها مواد مضری به نام رادیکال های آزاد بهعنوان فرآورده های جانبی
تولید می شوند .این ترکیبات بسیار خطرناک بوده و موجب آسیب های بافتی و افزایش خطر
سرطان ها می شوند.آنتی اکسیدان ها به عنوان مواد مغذی موثر برای از بین بردن
اکسیدان ها شناخته می شوند .از جمله ی آن ها می توان به ویتامین ث، ویتامین ای،
سلنیوم و کاروتنوئید ها اشاره کرد. مصرف این مواد که منابع آن ها اکثر میوه ها و
سبزی ها هستند، با کاهش بروز انواعی از بیماری ها بویژه سرطان همراه است. اما
مطالعات مزایایی برای مصرف مکمل آنتی اکسیدان ها نشان نداده اند.
کاروتنویید ها
کارتنویید ها گروه وسیعی از رنگدانه های
غذایی بوده و از جمله آنتی اکسیدان های موجود در میوه ها و سبزی های رنگی بویژه
قرمز، زرد و نارنجی هستند. این گروه از رنگدانه ها که شامل آلفا- کاروتن، بتا-
کاروتن، لیکوپن ،لوتئین و ... هستند با کاهش خطر بسیاری از سرطان ها مرتبط هستند.
اما مصرف دوز بالای این آنتی اکسیدان ها که به صورت مکمل وارد بدن می شود با
افزایش خطر سرطان ریه در افراد سیگاری همراه بوده است.
واحد بهبود تغذیه جامعه مرکز بهداشت
هفته ملی مبارزه با سرطان