پوکی استخوان بیماری شایع دوران میانسالی (اپیدمی خاموش قرن)

بر طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، پوکی استخوان اختلال عمومی اسکلتی است که در آن تراکم و قدرت استخوان های بدن کاهش یافته و به دنبال آن احتمال شکستگی استخوان ها افزایش می یابد ،معمولاً بتدریج پیشرفت می کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی دهد.

پوکی استخوان ،بعد از بیماریهای قلبی-عروقی، سرطان، بیماریهای روحی روانی و حوادث مهم ترین عامل مرگ و میر در کشور است.

توده استخوانی هر فرد معمولاً در 30 تا 35 سالگی به بیشترین حد خود می رسد. پس از این سن ،کم شدن توده استخوانی به صورت یک روند طبیعی آغاز می شود. در واقع با افزایش سن ،مقدار استخوانی که تخریب می شود بیشتر از مقداری است که ساخته می شود.

ساختمان داخلی بافت استخوانی در حالت طبیعی شبیه کندوی عسل است که با تخریب بافت استخوانی در این کندو اندازه فضاهای خالی بزرگتر می شود و به عبارتی پوک تر می شود و بدین ترتیب استخوان ها نازک و شکننده می شوند.

میزان شیوع استئوپروز ( پوکی استخوان ) در ایران در ده سال بعد از یائسگی 5 تا 7 درصد است. با افزایش سن هر سال به میزان 7 درصد اضافه می شود.بطور کلی 70 درصد زنان و 50 درصد بالای 50 سال در ایران به نوعی دچار پوکی استخوان یا ضعف استخوانی می باشند. (ابتلا زنان به پوکی استخوان چهار برابر مردان است)

علایم پوکی استخوان:

Ø      شکستگی خودبخود یا با کمترین ضربه بر استخوانها

Ø      کمردرد شدید در نقطه ای خاص

Ø      قوزپشت که موجب انحنای پشت یا قوز درآوردن می شود

Ø      کوتاه شدن قد

عوامل مستعد کننده پوکی استخوان

Ø      عواملی که قابل کنترل نیستند: جنسیت ،سن ،یائسگی ،سابقه خانوادگی ،نوع استخوان بندی ،نژاد و بعضی بیماریها مانند بیماری تیروئید ،پاراتیروئید ،غددجنسی ،و غدد فوق کلیوی

Ø      عواملی که قابل کنترل هستند: وزن ،ورزش نکردن ،کمبود کلسیم در رژیم غذایی ،سیگار کشیدن ،استفاده طولانی از برخی داروها

تشخیص پوکی استخوان : رادیوگرافی ،بیوپسی از استخوان ،استفاده از علایم آزمایشگاهی (اندازه گیری میزان کلسیم ،فسفر و آلکالین فسفاتاز ،سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری )

v      پیشگیری بهتر از درمان است .

v   درمان قطعی ندارد اما میتوان روند پوکی استخوان را کند یا متوقف کرد .

راههای جلوگیری از پوکی استخوان :

Ø      کنترل وزن

Ø      دریافت کافی کلسیم

Ø      پرهیز از مصرف الکل و سیگار ،غذاهای پرنمک و رژیم پر پروتئین

Ø      قرار گرفتن در معرض نورخورشید مستقیم به مدت 15 تا 30 دقیقه در طول روز

Ø      مصرف روغن های غیراشباغ مثل آفتابگردان ،ذرت ،زیتون

Ø      ورزش