مزایای شیر مادر
شیر مادر تا یکسالگی برای نوزاد بهترین است و موجب می شود نوزاد کمتر دچار عفونت های مختلف شود . بعلت دارا بودن ماده ایمنی به نام ایمونوگلوبین تا حدود زیادی اسهال و استفراغ نوزاد را کاهش می دهد و نسبت به بعضی بیماریهای دیگر ایجاد مصونیت نموده و می توان گفت اولین واکسن نوزاد است . شیرمادر نه تنها کاملترین غذا برای نوزاد است بلکه عامل مهمی در پیشگیری از عفونت و ضامن سلامتی جسمی و روانی شیرخوار می شود همچنین درجه حرارت مناسب داشته ، از آلودگی عاری است و میزان ابتلا به آسم و آلرژی را درشیرخوار کاهش می دهد ، آسودگی روانی و رشد عاطفی نوزاد را تامین می نماید و موجب افزایش ارتباط بین مادر و کودک می گردد ، در هر زمانی با دمای مناسب و با توجه به نیاز کودک در دسترس اوست اما برای درست کردن شیرخشک نیاز به آب و استریل کردن بطری و سرشیشه و حمل آنها است.
شیر هر مادر مناسب با نیاز کودکش می باشد و حتی شیرمادر دیگر، مناسب همان کودک نمی باشد . مسلما شیرخشک از این خاصیت برخوردار نیست. یعنی ترکیب شیر هر مادر متفاوت است و با توجه به نارس بودن کودک و یا خیلی موارد دیگر این ترکیب متناسب با نیاز کودک تغییر می کند.
خواص موجود در شیرمادر
- در اولین روز تولد، کلستروم ( colostrum) که مایعی زرد رنگ و غنی از آنتی بادی است از سینه مادر خارج می شود. این مایع، سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کرده و از او در مقابل بیماری ها محافظت می کند.
- هنگامی که نوزاد سینه مادر را مک می زند، در ابتدا، شیر آبکی و شیرین می باشد. بعد از مقداری مک زدن، شیر چرب تر و سفت می شود و احتیاجات نوزاد را برای رشد تامین مینماید.
- بر اساس تغییرات آب و هوا تغییر می کند، مثلا در هوای گرم، نوزاد احتیاجی به آب ندارد، زیرا ترکیب شیر مادر تغییرمیکند.
- دارای مواد مغذی، آنتی بادی، هورمون، آنتی اکسیدان و دیگر موادی است که نوزاد به آن احتیاج دارد.
- شیر مادر از مواد مغذی موجود در خون و ذخیره غذایی بدن مادر تامین می شود.
- یک مادر سالم روزانه 644 تا 756 گرم شیر تولید می کند. برای تولید این مقدار شیر، 500 کالری انرژی لازم است.
- شیر مادر دارای 330 میلی گرم کلسیم در هر لیتر است.
نکاتی در مورد شیردهی
شیر مادر در روزهای اول تولدنوزاد (آغوز) کم می باشد البته در این مدت هم نوزاد احتیاج کمتری به شیر دارد که برای نوزاد ضروری است بنابراین تعذیه نوزاد را بلافاصله بعد از زایمان و با آغوز شروع کنید و ادامه دهید .
تداوم شیردادن از پستان مادر با فواصل کوتاه مهمترین عامل ترشح و افزایش ترشح شیر مادر می باشد ، لذا به هیچ عنوان نبایستی به نوزاد شیرخشک داد ، مگر در موارد استثنایی که بایستی حتما توسط پزشک توصیه شود.
بیماریهای رایج مادران و مصرف دارو توسط مادر مانع از شیردادن به نوزاد نمی باشد . بجز چند مورد استثنایی که بایستی توسط پزشک کودکان تجویزشود.
دفعات تغذیه از پستان بایستی بر مبنای خواست نوزاد باشد _ حدود 8تا12 بار در طول بیست و چهار ساعت
در صورتیکه شیرخوار از شیرمادر استفاده می کند نیازی به نوشیدن آب اضافی ندارد و اگر بعلت گرمی محیط نیاز به آب اضافی باشد میتوان از آب جوئشیده خنک شده استفاده کرد
بهترین راه برای تشخیص کافی بودن شیرمادر ، افزایش وزن و قد شیرخوار بر اساس منحنی رشد است که با مراجعه به مراکز بهداشتی درمانی و با بررسی رشد ماهیانه شیرخوار این کار میسر است . نوزاد در روزهای اول تولد کمی وزن از دست می دهد این پدیده طبیعی است و نباید آنرا به حساب کمبود شیرمادر گذاشت . اصولا تشخیص کمبود شیرمادر و احتیاج به شیرخشک در صلاحیت کارکنان مراکز بهداشتی درمانی است ، لذا بدون مشاوره اقدام به تجویز شیرخشک ننمائید.
- کلید موفقیت در شیردهی اعتماد به نفس است که نیاز به شیردهی ، تصمیم و تعهد مادر دارد.
- شیردادن به نوزاد خیلی زود و ظرف یکساعت بعد از تولد
- تغذیه شیرخوار بطور مکرر و بر حسب میل و یا تقاضای او
- تغذیه انحصاری شیرخوار فقط با شیرمادر در تمام مدت مرخصی زایمان
- قرص ضدحاملگی اثر سوء بر روی شیرمادر دارد
- خوردن مایعات زیاد توسط مادر و مک زدن پستان مادر بوسیله نوزاد شیر را زیاد می کند
توصیه هائی هنگام شیر دادن به کودک
- قبل از شیر دادن دستهایتان را بشوید و پستان خود را آب ولرم تمیز کنید . پستان را با استفاده از صابون یا مواد ضد عفونی تحریک نکنید.
- هنگام شیر دادن نوزاد را بغل کرده ، سر او را بالاتر نگه دارید ، توجه کنید که سینه شما روی بینی نوزاد را نپوشاند و مانع تنفس نوزاد نشود برای جلگیری از اینکار چهار انگشت خودر را زیر سینه و انگشت شست را روی سینه قرار دهید . برخی از مادران از دو انگشت خود بصورت قیچی استفاده می کنند که اینکار سبب کاهش شیر می شود
- در اوایل تولد به نوزاد از هر دو پستان خود شیر دهید
- پس از اینکه از یک سینه شیرخورد ، پشت او را ماساژ دهید تا آروغ بزند ، سپس سینه دیگر را به او بدهید و عمل ماساژ را تکرار کنید
- برای جلوگیری ار پریدن شیر در گلوی نوزاد ، او را پس از خوردن شیر به پهلوی راست یا چپ بخوابانید . توجه کنید که هیچوقت نوزاد را بر روی شکم نخوابانید.
- شیرمادر تا شش ماهگی برای رفع نیازهای شیرخوار کافی است و در این دوره به جز آب در مواقع نیاز یا استفاده از قطره هایی که پزشک توصیه می کنند ، هیچ چیز دیگری به کودک ندهید
- از شیردهی در حالت خوابیده خودداری کنید و حتما نوزاد را در آغوش گرفته و به او شیر دهید.
و شما پدر عزیز :
به منظور تغذیه فرزندتان با شیرمادر برای تشویق و حمایت از همسر خود با همه توان تلاش کنید . توجه کنید که همسر شما در دوران شیردهی حساستر از دیگر مواقع بوده و نیازهای عاطفی ، روانی و تعذیه ای خاص دارد
واحد سلامت خانواده
مرکز بهداشت شهرستان سرپل ذهاب