زبان، عضو کوچکی در وجود انسان است ولی متاسفانه گناهان بزرگی از آن سر میزند. این عضو کوچک قادر است با یک جمله دنیایی را به هم ریزد. گناهان بسیاری از جمله: غیبت، سخنچینی، تهمت، دروغ، مزاح بیجا، دل شکستن، سخن نیشدار و ... انجام دهد.
اعمال فوق به راحتی انسان را مستوجب عذاب الهی میکنند، و از طرف دیگر نگهداری و مراقبت از آن باعث سعادت انسان میشود .
از همین باب است که روایات بسیاری جهت حفظ و نگهداری زبان به ما رسیده است. و در بسیاری از آنها به سکوت توصیه شدهایم. چرا که هر چقدر کمتر سخن بگوییم به همان میزان گناهان زبان کمتر میشود.
زبان از جهت جرم، کم وزن است ولی گناهان سنگینی را مرتکب میشود و باعث به عذاب افتادن کل اندامهای بدن میشود . امام سجاد (علیهالسلام) ضمن روایتی میفرماید:
زبان آدمى هر روز بر اندامهاى او سرکشى مىنماید، آنگاه به دیگر اعضا میگوید: چگونه صبح کردید، حالتان چطور است؟
آنها مىگویند: خوب است !اگر تو ما را واگذارى! و مىگویند: الله الله را در حق ما مراعات کن و آن را قسم مىدهند و مىگویند: همانا ما به وسیله تو پاداش داده مىشویم و به سبب تو مواخذه خواهیم شد.(1)
در روایت دیگری از امام صادق(علیهالسلام) نقل شده است: هیچ روزى نیست جز آن که هر عضوى از اعضاى بدن، زبان را تکفیر مىنماید یا اظهار ذلت و خضوع مىکند و التماسکنان مىگویند: تو را به خدا سوگند مىدهیم که کارى نکنى تا ما به خاطر تو عذاب شویم.(2)
به این علت است که حضرت علی (علیهالسلام) زبان را سزاوار زندان میداند و میفرماید:
هیچ چیزى به اندازه زبان، سزاوار زندان طولانیمدت نیست. (3)
حضرت علی(علیهالسلام) در ضمن یکی از خطبههای سرشار از معرفت خویش میفرماید:
به خدا سوگند! هیچ پرهیزکاری را ندیدهام که تقوا برای او سودمند باشد، مگر کسی که زبان خویش را حفظ کرده باشد. زبان مومن در پشت قلب او، و قلب منافق در پشت زبان اوست. زیرا مومن هرگاه بخواهد سخنی گوید اول میاندیشد، اگر نیک بود و مشکلی ایجاد نمیکرد و گناهی در آن نباشد، بیان میکند و چنانچه سخن ناپسندی باشد، پنهانش میکند و سکوت مینماید. در حالی که منافق آنچه بر زبانش بیاید؛ بیان میکند و نمیداند چه چیز به سودش و چه حرفی بر ضرر اوست؟ و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: ایمان بندهای، استوار نگردد تا دل او استوار شود و دل استوار نشود تا زبان استوار گردد.(4)
پس هر کس که میخواهد خدا در حالی ملاقات کند که زبانش به آبروزی مردم آلوده نباشد، باید بر اساس دستورات فوق عمل نماید.