ابولا چیست؟

بیماری مرگبار ابولا چیست ؟

شبکه خبر - بیماری مرگبار ابولا (ebola) چیست ؟

بیماری مرگبار ابولا[i]  چیست ؟

مسعود فرهادی

ابولا یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس ابولا ایجاد می شود. این ویروس از خانواده فیلوویروس ها است که پس از وارد شدن به بدن ، نوعی بیماری شدید و کشنده تب دار و خونریزی دهنده ایجاد می کند که در۵۰ تا ۹۰درصد بیماران علامت دار به مرگ منجر خواهد شد. ابولا اولین بار در سال ۱۹۷۶ در یکی از استان های سودان و نیز منطقه ای در نزدیکی زئیر جایی که هم اکنون جمهوری دمکراتیک کونگو واقع شده است پیدا شد. بین ژوئن تا نوامبر آن سال ، ۲۸۴ نفر به این بیماری مبتلا شدند که در نهایت ، ۱۵۱ نفر، جان خود را از دست دادند. در سال های بعد، این ویروس به دیگر کشورهای آفریقایی هم گسترش یافته و هرچند سال یکبار تعدادی کشته و قربانی برجا می گذارد. البته فقط آفریقا درگیر نشده و بیماری پای خود را از آفریقا نیز بیرون گذاشته است.بیماری مرگبار ابولا چیست ؟  ابولا  گاه به گاه به طور مرگباری در میان انسان ها و میمون ها در آفریقا شایع می شود. این ویروس با ایجاد تب شدید و خونریزی بیمار را از پا درمی آورد و خیلی سریع گسترش می یابد. نام ویروس این بیماری از یکی از رودخانه های کشور زئیر، که امروزه جمهوری دموکراتیک کنگو نام دارد، گرفته شده است.
پژوهشگران بر این باورند که ویروس ابولا از طریق حیوانات به انسان سرایت می کند و معمولا در بدن جانوری زندگی می کند که در قاره آفریقا سکونت دارد. اکثر افرادی که ابتلای آنان به ابولا تا کنون تأیید شده است اهل کشورهای آفریقایی بوده اند. تب خونریزی دهنده ابولا معمولا به صورت شیوع ناگهانی بروز می کند و شیوع آن هم از یک بیمارستان یا درمانگاه آغاز می شود. به دلیل خاصیت سرایت بالای این بیماری، پرسنل بهداشتی ناگزیر از رعایت شدید و دقیق اصول بهداشتی برای پیگیری از انتشار بیماری و ابتلای خود هستند. آنها برای پوشش کامل بدن از لباس، دستکش و پوتین هایی استفاده می کنند که پس از استفاده باید نابود شود. کارشناسان محلی دائما در حال فرستادن پیام هایی از طریق رادیو و تلویزیون هستند که به مردم آموزش می دهد چگونه از آلوده شدن به این ویروس پیشگیری کنند. این خطر به ویژه در مراسم تدفین قربانیان ابولا و با تماس نزدیک افراد با جسد قربانیان وجود دارد.
طی چند سالی که از هجوم ابولا می گذرد، کارهای زیادی برای تشخیص اپیدمیولوژی و نحوه سرایت ابولا صورت گرفته است ، ولی هنوز راه و نحوه دقیق سرایت آن مشخص نشده است و تنها می توان گفت که احتمالا ابولا از طریق تماس با خون یا دیگر مایعات بدن و همچنین ترشحاتی همچون خلط افراد آلوده به این ویروس به افراد سالم منتقل می شود؛ مثلا میزان بیماری در مرده شورهای قبرستان ها که تماس مستقیم با بدن قربانیان ابولا داشتند، بسیار بالا بوده است.
پزشکان ، پرستاران و بهیارانی که مشغول درمان مبتلایان ابولا بودند هم به کرات هنگام انجام وظیفه خود به این بیماری دچار شدند، که علت آن عدم رعایت مسائل بهداشتی و مراقبتی لازم و عدم آگاهی از نحوه انتقال در سال های اول شناسایی این بیماری بود. به هر حال ، این ویروس به هر شکلی که به بدن وارد شود، بعد از ۲تا ۲۱روز علایم آن ظاهر می شود.
بیمار با بروز ناگهانی تب ، ضعف شدید، درد عضلانی ، سردرد و گلودرد به پزشک مراجعه می کند. معمولا بعد از مدت کوتاهی ، تهوع ، استفراغ ، اسهال ، بثورات پوستی ، اختلال عملکرد کبد و کلیه و حتی در بعضی موارد خونریزی داخلی و خارجی نیز به دنبال علایم و نشانه های اولیه بروز خواهند کرد و وضعیت بیمار بشدت رو به وخامت می رود.
نتایج آزمایش ها کاهش تعداد گلبول های سفید و پلاکت ها و افزایش آنزیم های کبدی را نشان می دهند. برعکس سال های نخست ، تشخیص بیماری آسان تر شده است. تست های تشخیص اختصاصی به صورت تشخیص آنتی ژن ها و یا ژن های ویروسی در خون یا دیگر مایعات بدن در دسترس هستند. کشت سلولی این ویروس نیز مقدور شده و حتی می توان آنتی بادی های تشکیل شده علیه این ویروس را در بدن بیماران تعیین کرد. به هر حال ، اگر چه روش هایی که گفته شد تشخیص بیماری را تسهیل کرده اند، اما خطر انتقال بیماری به پرسنل آزمایشگاه بسیار بالاست و هنگام انجام چنین آزمایش هایی باید بشدت مراقب بود. در موارد وخیم بیماری ابولا ، مانند بیمارانی که بشدت دهیدراته هستند، بیمار باید به بخش مراقبت های ویژه انتقال یابد. تاکنون هیچ گونه درمان اختصاصی یا حتی واکسنی برای ابولا کشف نشده و تمام داروها و واکسن هایی که فعلا پیشنهاد می شوند به سال ها تحقیق برای رسیدن به مرحله بالینی احتیاج دارند.بیماری مرگبار ابولا چیست ؟
چند نکان پیشنهادی در مواجه با بیماران مشکوک ویروس آبولا
۱- بیماران مشکوک باید قرنطینه شوند و به پرستارانی که از این بیماران مراقبت می کنند توصیه شود مراقبت های لازم را برای محدود کردن تماس ها و کنترل دقیق ترشحات بدن بیمار به انجام برسانند. انجام اقدامات تهاجمی یا حتی اقداماتی مثل گذاشتن سوند، گرفتن نمونه هایی از ترشحات بدن بیماران ، رگ گیری و انجام ساکشن و در کل تمام اقدامات پرستاری باید تحت مراقبت کامل و کنترل دقیق انجام گیرد. پرستاران و پرسنل بیمارستان که با بیماران در تماس هستند باید به کمک دستکش ، ماسک و روپوش های مناسب محافظت شوند.
۲- افراد خانواده و دیگر افرادی که با چنین بیمارانی تماس داشته اند باید تحت پیگیری کامل قرار گیرند. این پیگیری شامل تعیین و اندازه گیری درجه دمای بدن ۲ بار در روز و بستری بیمار در بیمارستان و قرنطینه شدن تمام افراد مشکوک به ابتلا به این بیماری در بیمارستان (بلافاصله پس از بروز تب) است.
انتشار بیماری آبولا
تب خونریزی دهنده ابولا از بیماری های مشترک بین انسان و دام به شمار می رود، این بیماری فقط انسان، میمون و شامپانزه را مبتلا می کند، محل زندگی ویروس ابولا احتمالا در بدن گروهی از همین حیوانات است، اینکه چگونه ویروس ابولا از بدن حیوانات به بدن انسان وارد می شود بطور کامل مشخص نیست، پس از آنکه فردی به این ویروس آلوده شد، انسان های دیگر را آلوده می کند. یکی از راه های انتقال عفونت بین انسان ها، تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن فرد آلوده است که معمولا در بین اطرافیان بیمار که سعی در نگهداری و پرستاری او دارند، رخ می دهد. یکی دیگر از راه های شایع گسترش این ویروس انتقال آن در بین بیماران و کارکنان یک بیمارستان یا درمانگاه است.

بیماری مرگبار ابولا چیست ؟ علائم بیماری آبولا
علایم این بیماری در همه بیماران یکسان نیست. پژوهشگران هنوز نمی دانند چرا تعدادی از افراد پس از ابتلا به این بیماری بهبود می یابند و برخی دیگر کشته می شوند. به هر حال می توان گفت پاسخ ایمنی بیمارانی که در اثر ویروس ابولا کشته می شوند، چندان قوی نیست. در چند روز اولی که انسان به ویروس آلوده می شود، تب بالا، سردرد، درد عضلات، دل درد، اسهال و خستگی بروز می کند. بعضی از بیماران در این مرحله دچار گلودرد، سکسکه، قرمزی و خارش چشم، بثورات پوستی، اسهال خونی و استفراغ خونی می شوند. با گذشت یک هفته از آلودگی، درد قفسه سینه، شوک و مرگ اتفاق می افتد. بعضی از بیماران در این مرحله کور شده و خونریزی می کنند.
تشخیص و درمان
تشخیص زودرس تب خونریزی دهنده ابولا دشوار است، چرا که علایم اولیه آن مثل خارش و قرمزی چشم و بثورات پوستی، در بیماری های دیگری که شایعتر هستند نیز دیده می شود. ما اگر پزشک به این بیماری مشکوک شود، باید فورا از بیمار آزمایش خون به عمل آورد. اگر بیمار اسهال خونی نیز داشته باشد، مدفوع او هم  آزمایش می شود. برای درمان این بیماری هیچ درمان مشخصی وجود ندارد. در حال حاضر اکثر درمان هایی که به بیماران داده می شود، درمان های تقویتی هستند.  این درمان ها شامل کمک به حفظ فشار خون بیمار، حفظ مایعات بدن و نیز کمک به تنفس بیمار هستند.
چند سال پیش در شیوع ابولا در کیکویت، پزشکان راه جدیدی را برای درمان بیماران امتحان کردند.
آنها به ۸ نفر از بیماران، خون افرادی را که به ابولا مبتلا شده و از آن جان سالم به در برده بودند، تزریق کردند. نتیجه رضایت بخش بود.7 نفر از بیماران زنده ماندند. هر چند این نتیجه امیدوار کننده است اما چون پژوهش مذکور فقط روی ۸ نفر انجام شد، نمی توان آن را برای درمان همه بیماران تعمیم داد!

بیماری مرگبار ابولا چیست ؟  پیشگیری از بیماری آبولا
پیشگیری از بیماری تب خونریزی دهنده ابولا در آفریقا با دشواری های چندانی روبروست. به دلیل آنکه هویت و محل زندگی حیواناتی که مخزن ابولا هستند ناشناخته است، تنها چند راه ابتدایی برای پیشگیری از بیماری پیشنهاد شده است. اصل مهم در پیشگیری از آلوده شدن پرهیز از تماس مستقیم با بیمار است. اگر مواردی از بیماری مشاهده شود، اولین کسانی که باید بسیار مراقب خطر باشند، کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی هستند.
این افراد باید از پوشش کامل، ماسک، دستکش و عینک استفاده کنند. هدف از این کار ممانعت از آلوده شدن با خون و ترشحات بدن فرد مبتلاست. همچنین اگر بیمار بمیرد، باید از تماس با بدن مرده نیز خودداری کرد.