مقالات

تاثیربار الکتریکی در کلونیزاسیون باکتریها روی سطح اشیاء موجود در مراکز درمانی

 ۱۳۹۲/۰۸/۰۸

تاثیربار الکتریکی در کلونیزاسیون باکتریها  روی سطح اشیاء موجود در مراکز درمانی

 

مقدمه:

علیرغم پیشرفت های گسترده علمی بوجود آمده  در عرصه های گوناگون  پزشکی،ازجمله :کنترل ودرمان بیماری های مهلک وتولید انواع آنتی بیوتیک های موثر در عفونتها، هنوزباکتریها درزمره  عوامل بیماری زایی محسوب می شوند که شناسایی وکنترل آنها از اهمیت ویژه ای برخوردارمی باشد. آمارحاکی ازآن است که در کشورهای مختلف بروزعفونت های بیمارستانی به ترتیب درکشورهای توسعه یافته 5% ودرکشورهای درحال توسعه 20%می باشد.

یکی از عوامل موثر در عفونت های بیمارستانی، انتقال عوامل عفونی از طریق تماس بوده وکلیه  عواملی که باعث افزایش تعداد باکتری های بیماری زا بر روی سطوح مختلف گردند به نوعی موجبات تسهیل در انتقال این عوامل را فراهم می آورند. این موضوع خصوصا" در باره سطوح اشیایی که کارکنان بهداشتی ودرمانی در هنگام کار در مراکز درمانی  به دفعات بیشتر با آنها تماس دارند اهمیتی دوچندان خواهد داشت. (Forbes, 2007) ضرورت استفاده گسترده ازفن آوری اطلاعات طی سال های اخیر و کثرت ابزارهای مورد نیاز در این فن آوری موجب شده تا وجود امکاناتی مانند رایانه ،صفحه کلید ،نمایشگر،چاپگر و همچنین سایر ملزومات درمانی که دارای امکانات مشابه رایانه ای هستند ، در مراکز درمانی وبالین بیماربه امری عادی تبدیل شود. کارکنان در حین ارائه خدمت درمانی وتماس با بیمار ناچارند که با سطح این ابزار ووسایل نیز تماس داشته باشند. وی‍ِ‍ژگی بارز این وسایل آن است که به دفعات زیاد در هنگام مراقبت ودرمان از بیمار مورد تماس واقع شده ،به دلیل شرایط فنی به خوبی تمیز نشده یا امکان زدودن آلودگی از سطوح آنها به خوبی میسر نمی باشد و بخشی از سطوحشان دارای بار الکتریکی است.شاید هریک از این عوامل بتواند توجه کاربران وسیله را در احتمال انتقال باکتری ها به خود جلب نماید، اماگردآوری اطلاعات  درباره خاصیتی  موسوم به گالوانوتاکسیس  (Galvanotaxis) وتاثیربارالکتریکی برکلونیزه شدن باکتریها برروی سطوح،موجب طرح این  پرسش شد که نقش بار الکتریکی در کلونیزه شدن باکتری ها بر روی دستگاه های رایانه ای وسایر ملزومات موجود در مراکز درمانی تاچه میزان می باشد؟ در این پژوهش تلاش شده است ازدیدگاه کارکنان شاغل در آزمایشگاه باکتری شناسی به این موضوع پرداخته شود.

روش کار: 

در این تحقیق به منظور بررسی تاثیر بار الکتریکی در کلونیزاسیون باکتری ها  بر روی سطوح  موجود در مراکز درمانی که تماس با این سطوح از نظر نظام مراقبت از بیماری های عفونی هم حائز اهمیت می باشد ، مقرر گردید از47 دستگاه صفحه  نمایشگر رایانه های موجود در بخش های مختلف یکی از بیمارستان های شهرکرمانشاه با روش یکسان نمونه برداری شود. بخش هایی  از بیمارستان  که از نمایشگر آنها نمونه برداری شد شامل بخش های: اورژانس، داخلی ، جراحی ،عفونی ، اورولوژی،اطفال ، زنان، اتاق عمل، مراقبت های ویژه،ارتوپدی وهمچنین کلیه نمایشگرهای موجود در بخش های مختلف آزمایشگاه بود. در این تحقیق به عنوان شاهد از سطوح شیشه ای موجود در نزدیکترین فاصله با نمایشگر نمونه برداری انجام شد. روش کار نمونه برداری به این صورت بود که ابتدا داخل صفحاتی از جنس کاغذ ، مربعی به ابعاد 5در5 سانتی متر تعبیه شد. برای قابل مقایسه بودن ویکسان شدن اندازه سطح نمونه برداری،این صفحات کاغذی بر روی سطح مورد نظر قرار می گرفت و با استفاده از سواب استریل آغشته  به محیط کشت مایع، ابتدا به طور عمودی وسپس به شکل افقی بر روی سطح مذکور وداخل مربع تعبیه شده کشیده می شد وبلافاصله سواب به روی محیط مولر انتقال میافت. (Leboffe, 2011)لازم به ذکر است که زمان نمونه برداری به طور اتفاقی وغیر قابل پیش بینی در نظر گرفته شده بود و قبل از نمونه برداری،سطوح با مواد شیمیایی نظافت نشده بود. پس از 24 ساعت  پلیت ها از نظر تعداد کلنی های ونوع باکتری رشد کرده بر روی آن مورد مشاهده وبه طور مختصر مورد شناسایی قرار می گرفت . جدول شماره 1 اطلاعات حاصل از کشت از سطوح نمایشگرهای موجود در بخش های مختلف ونمونه های شاهد را نشان می دهد.اطلاعات مذکور با استفاده از آزمون مقایسه میانگین ها وآزمون Paired T مورد مقایسه قرار گرفت.

بحث ونتایج:

واکنش سلول ها با محیط پیرامونشان وترکیبات فیزیکی وشیمیایی ساختمان موجود زنده باعث پیدایش بار الکتریکی در سطح سلول می شود.این شارژ الکتریکی می تواند منجر به جذب ودفع یون های دارای بار الکتریکی متفاوت شود. حتی میزان جذب  بعضی مواد مغذی وداروها  نیز مانند یون های دارای بار، تحت تاثیر آن قرار دارد. مقدار بار الکتریکی اطراف باکتری ها از جمله عوامل تاثیر گذار درخاصیت باکتریوفاژی یا بلع باکتری ها توسط سلول های بیگانه خوار بدن هم محسوب می شود.محققان  با استفاده از روش های تجربی مختلف موفق شده اند بار الکتریکی یک باکتری وهمچنین جمعیت باکتری ها را  نشان دهند .روش هایی که برای این منظور به کار می رود متنوع بوده اما الکتروفورز باکتری ها روشی مناسب ومتداول در این زمینه می باشد. مطالعات  نشان داده است که حرکت الکتروفورزی دربسیاری از باکتری های گرم مثبت ومنفی به سمت قطب خاصی است. حرکت الکتروفورزی  باکتری های مختلف اندازه گیری ومشخص شده است.حرکت الکتروفورزی باکتریها مثلا، درمورد Escherichia coli   متناسب با مقدار لیپوپلی ساکاریدها ونوع آنتی ژن O  موجود در کپسول بوده وازیک گونه به گونه دیگرمتغیر می باشد. (Bayer, 1990)

در بررسی  حرکت الکتروفورزی،ثابت شده است که Escherichia coli K-12 به سمت قطب آند و  Salmonella  typhimurium LT2  به سمت قطب کاتد حرکت می کند.حتی معکوس کردن قطب های الکتروفورز موجب می شود که جهت حرکت باکتری ها نیز کاملا"عوض شود. این پدیده  به عنوان گالوانوتاکسیس Galvanotaxis)) معروف است. باکتری ها در نبود میدان الکتریکی به طور تصادفی  در جهات مختلف حرکت می کنند. (Shi, 1996)

بدین ترتیب مشخص است که گونه های مختلف باکتری اعم ازبیماریزا وغیرآن،درصورت قرارگرفتن درمیدان الکتریکی ومناسب بودن شرایط ازخودواکنش نشان داده وبه سمت یکی ازقطب ها متمایل میگردد.سوال مطرح شده دراین پژوهش به نوعی درپی بررسی رابطه بین بارالکتریکی موجودبرسطح نمایشگر های رایانه ای وباکتری هاست.فرض براین است که همان طورکه باکتری هایی مانند k-12 Escherichia coli   تمایل بیشتری به حرکت به سمت قطب آند رادارند،باکتری های بیماریزای مختلف که درمراکز درمانی برروی سطوح مختلف قرارداشته یاکلونیزه شده اند نیزممکن است تمایل بیشتر به بارالکتریکی موجودبرسطح دستگاه های الکتریکی راداشته باشند.درصورت اثبات این فرضیه،تعدادویانوع باکتری های موجودبرروی سطوح دارای بارالکتریکی بایدمتفاوت ازسطوح مشابه فاقدبارالکتریکی باشند.صفحه نمایشگررایانه باتوجه به بارالکتریکی موجودبرسطح خود به عنوان یک انتخاب از میان سطوح مختلف دارای بارالکتریکی که دارای کاربردفراوانی درمراکز درمانی می باشد،درنظرگرفته شد.

باتوجه به نتایج کشت،تنوع باکتری های شناسایی شده که برسطح صفحه نمایشگرهای بخش های مختلف یافت شد شامل کوکسی های گرم مثبت کاتالاز مثبت وکاتالازمنفی وبه ندرت باسیل گرم منفی بود.تنوع باکتری های شناسایی شده برروی سطوح کنترل نیز شامل کوکسی های گرم مثبت کاتالاز مثبت،به ندرت قارچ ودیفتروئید بود.میانگین تعدادکلونی های رشدکرده برروی پلیت های گروه آزمون 47/3باانحراف معیار31/4 ودرگروه شاهد میانگین 25/2وانحرف معیار46/5بدست آمد.براساس داده های استخراج شده دراین پژوهش تنوع باکتریهادرگروه آزمون با گروه شاهد تفاوت قابل ملاحظه ای نداشت.به همین ترتیب تعدادکلونی های رشد کرده درسطح 25 سانتی متر مربع(مربعی به ابعاد5سانتیمتر)برروی صفحه نمایشگرهای رایانه ای درمقایسه باتعدادکلنی های مشاهده شده برسطوح شاهد دارای تفاوت معنی دار نبود.به عبارت دیگرعلیرغم تفاوت ظاهری در تعدادکلنی های رشد کرده برروی نمایشگرهای رایانه ای وسطوح شاهد،ولی تحلیل آماری اختلاف معنی داری رانشان نداد.

همانطورکه درتعریف گالوانوتاکسیس بدان اشاره شد،واکنش میکروارگانیسم درمیدان الکتریکی وتمایل به حرکت به سمت یکی از قطب های آند یاکاتد به اثبات رسیده است.اشکالی که احتمالادرارتباط باواکنش میکروارگانیسم های موجود برسطح صفحه نمایشگربامیدان الکتریکی مطرح می باشد این است که شدت میدان الکتریکی باآنچه که درپژوهش هایی که قبلا بدان اشاره شده است،بوده،مطابقت نداشته.احتمال دوم درتوجیه عدم وجوداختلاف درنتایج کشت بین صفحات نمایشگروسطوح شاهد،بکاربردن مواد آنتی باکتریال برسطوح می باشد.هرچندکه درروش کارپیش بینی شده بود که از هیچ نوع ماده آنتی باکتریال قبلا  استفاده نشده باشد،بااینحال ضرورت انجام نظافت سطوح درمراکز درمانی،به کاررفتن اینگونه مواد رااجتناب ناپذیر می نماید.درپایان خاطرنشان می سازد به منظوربررسی هرچه بیشترنقش عواملی مانندمیدان الکتریکی برکلنیزاسیون باکتری هاضروری است که پژوهش های مشابهی بااستفاده از شیوه های دیگرانجام شود.

 

 

 

 

 

جدول 1- نتایج کشت از نمایشگر رایانه در بخش های مختلف

شماره پلیت

محل مانیتور

تعداد کلنی تست

نوع باکتری رشد کرده(تست) رنگ آمیزی گرم

تعداد کلنی شاهد

نوع باکتری رشد کرده(شاهد) رنگ آمیزی گرم

1

پذیرش عصر و شب آزمایشگاه

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

2

پذیرش عصر و شب آزمایشگاه

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

3

پذیرش عصر و شب آزمایشگاه

7

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

4

پذیرش صبح آزمایشگاه

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

 

5

پذیرش صبح آزمایشگاه

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

6

پذیرش صبح آزمایشگاه

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

7

پذیرش صبح آزمایشگاه

9

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

8

پذیرش صبح آزمایشگاه

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

9

هورمون شناسی

25استاف

8استرپ

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

20

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

 

10

هماتولو‍ژی

3

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

5

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

11

هماتولو‍ژی

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

6

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

12

سرولوژی

3

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

30

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

13

بیوشیمی خون

7

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

5

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

14

بیوشیمی خون

5

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

15

جداسازی سرم

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

11

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

 

16

بیوشیمی ادرار

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

17

بانک خون

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

18

پذیرش عصر آزمایشگاه

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

8

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

19

پذیرش عصر آزمایشگاه

5

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

20

پذیرش عصر آزمایشگاه

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

21

پذیرش عصر آزمایشگاه

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

22

پذیرش عصر آزمایشگاه

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز منفی

کلنی بلغمی کرم رنگ

قارچ

23

اورژانس

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

24

اورژانس

6

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

25

اورژانس

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

26

اورژانس ویژه

8

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

27

اورژانس اطفال

9

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

 

28

اورژانس زنان

8

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

29

 

icuتوراکس

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

30

ریکاوری

6

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

31

اتاق عمل

10

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

32

اتاق عمل

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

33

اتاق عمل

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

34

اتاق عمل

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

35

Icu  جراحی

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

 

36

Icu                 جراحی

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

37

Icu                 جراحی

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

38

جراحی زنان

-

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

39

Icu نوزادان

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

40

زایمان

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

41

جراحی عمومی

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

42

اورولوژی

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

2

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

43

عفونی

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

44

داخلی 1

4

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

45

داخلی 1

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

46

نورولوژی

6

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

-

-

 

47

اورتوپدی

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

1

کوکسی گرم مثبت ، کاتالاز مثبت

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع:

 

Works Cited

1-  BIBLIOGRAPHY  Bayer. (1990). The electrophoretic mobility of Gram-negative and Gram-positive bacteria:. Journal of General Microbiology , 867-874.

2-Forbes. (2007). Diagnostic Microbiology Baily & Scotts. Mosby.

3-Leboffe. (2011). Photographic Atlas for Microbiology laboratory . Morton.

4-Shi. (1996). Effect of the Surface Composition of Motile Escherichia coli and. JOURNAL OF BACTERIOLOGY , 1113-1119.

معصومی. (1386). راهنمای کشوری نظام مراقبت عفونت های بیمارستانی. وزارت بهداشت درمان.-5

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.