|
خون ریزی
انواع خونریزی خارجی
خونریزی سرخرگی (شریانی):
سرخرگ‌ها دیواره‌های محکمی دارند که خون را تحت فشار زیادی قرار می‌دهند. بنابراین، خونریزی سرخرگی اغلب با فشار و شدید است و با هر تپش قلب فوران می‌کند و شدید می‌شود. در این حالت خون با فوران خارج می‌شود و رنگ آن معمولاً قرمز روشن است. خونریزی سرخرگی معمولاً شدید است و از آنجایی که فشار زیادی دارد، لخته شدن خون – که خونریزی را متوقف می‌کند – به دشواری صورت می‌گیرد اگر سرخرگ قطع شده بزرگ باشد، خونریزی می‌تواند در عرض چند دقیقه بیمار را از پای درآورد.
خونریزی سیاهرگی (وریدی):
سیاهرگ‌ها خون را با فشار کمتری به سمت قلب منتقل می‌کنند. خونریزی سیاهرگی اغلب جریان ثابتی دارد و خون به آرامی جریان می‌یابد و رنگ آن قرمز تیره است و امکان دارد که بسیار شدید باشد.
خونریزی مویرگی:
از آنجایی که مویرگ‌ها خیلی ظریف و کوچک هستند، خونریزی‌های مویرگی غالباً جریان کندی داشته و ترشح می‌باشند. رنگ خون قرمز است و معمولاً روشن‌تر از رنگ خون سرخرگ می‌باشند. خونریزی مویرگی معمولاً به علت زخم و یا خراشی کوچک بوجود می‌آید. این نوع جراحت معمولاً ایجاد آلودگی پوستی می‌کند و احتمال عفونت بافتی آن وجود خواهد داشت جراحی‌های بزرگ نیز اغلب به همراه خونریزی مویرگ‌های اطراف رگ اصلی می‌باشند.
اقدامات اولیه در خونریزی خارجی
فشار مستقیم:
مؤثرترین روش در کنترل خونریزی از طریق فشار مستقیم است و به این طریق انجام می‌شود که روی موضع را 10 تا 15 دقیقه بدون برداشتن دست و یا کم کردن فشار ادامه دهید، فشار ثابت و محکمی به زخم وارد آورید تا خونریزی قطع شود.
همین که خونریزی مهار شد، باندی را محکم برسطح زخم پیچیده و «پانسمان فشاری» ایجاد کنید. کاربرد پانسمان فشاری به منظور ایجاد فشار کافی و مستقیم به زخم است تا خونریزی کنترل شود. چندین لایه گاز استریل بر روی زخم بگذارید. یک لایه ضخیم باند بر روی گازهای استریل قرار دهید. لایه ضخیم مناسب برای خونریزی حاد، گازهای چند لایه‌ای است.
اگر برای خونریزی حاد از پانسمان فشارنده استفاده کرده‌اید نبض مجروح را، درست در انتهای ناحیه ضایعه دیده، امتحان کنید چرا که ممکن است در اثر فشار زیاد، جریان خون در دست و یا پای مجروح متوقف شود. اگر نبض بیمار را احساس نمی‌کنید فشار را کمی کاهش داده تا مجدداً جریان خون برقرار شود،باید به طور مداوم در ضمن درمان نبض مجروح را کنترل کنید. در بعضی موارد قطع یک سرخرگ اصلی جریان خونی را که برای ایجاد ضربان لازم است متوقف می‌کند.
فشار بر نقاط فشار:
روش فشار مستقیم ممکن است به دلیل شدت جراحت وارده و یا نوع زخم غیرممکن باشد و یا به دلیل خونریزی بیش از حد نتواند خونریزی را کنترل کند. در این گونه موارد بر روی سرخرگ اصلی در نقطه‌ای بالاتر از محل خونریزی جایی که سرخرگ از روی یک استخوان عبور می‌کند (نقاط فشار) فشار وارد می کنیم تا خون به قسمت – زخم نرسد و آنقدر فشار می‌دهیم تا خونریزی قطع شود. البته فشار بر روی سرخرگ نباید بیش از 10 دقیقه طول بکشد.
بالانگه داشتن عضو:
یعنی بالاتر از سطح قلب قراردادن عضو مجروح که این عمل مخصوصاً اگر خونریزی دردست یا ساق پا باشد به راحتی امکان‌پذیر است. که به علت نیروی جاذبه فشار خونریزی کمتر می‌شود. در صورت وجود شکستگی در عضو استفاده از این روش محدودیت دارد.
بستن تورنیکه:
این روش فقط زمانی انجام می‌شود که کوشش‌های قبلی جهت کنترل خونریی موثر واقع نشود و یا در مواقعی که اندام قطع گردیده و نگرانی در مورد از بین رفتن بافت‌های پایین‌تر از محل بستن تورنیکه نباشد. تورنیکه را گرو و شریان بند یا رگ‌بند نیز می‌گویند. برای این روش پارچه یا دستمالی به پهنای حدود 5 سانتی‌متر را بالاتر از محل خونریزی طوری می‌بندیم که خونریزی قطع شود و بیمار را سریعاً به بیمارستان می‌رسانیم. این روش فقط در اندام‌ها (دست و پاها) قابل استفاده است و بیشتر از 5/1 ساعت نباید طول بکشد چون باعث تخریب بافت پایین‌تر از آن می‌شود. و برای جلوگیری از عوارض آن بهتر است هر 15 دقیقه یکبار بازشده و دوباره بسته شود.
اقدامات اورژانس در خونریزی خارجی در اثر ورود یک شیء خارجی برنده:
موقعی که جسم خارجی در زخم وجود دارد نباید جسم خارجی را از زخم بیرون کرد چون باعث تشدید خونریزی می‌شود. بعضی مواقع خونریزی خارجی در اثر ورود یک شیء خارجی برنده مانند ترکش و یا چاقو ایجاد می‌شود که ممکن است در محل زخم باقیمانده باشند.
کنترل این نوع خونریزی‌ها در صحنه حادثه مانند سایر خونریزی‌های خارجی است به جز اینکه هیچگاه نباید جسم خارجی باقیمانده را خارج کرد در این موارد دور تا دور انتهای بیرونی جسم خارجی را آنقدر گاز تمیز یا یک حوله لوله شده قرار می‌دهیم تا بلندی پانسمان با انتهای جسم خارجی هم سطح شود سپس روی آن را باندپیچی کرده و از روش‌های دیگر کنترل خونریزی خارجی نیز استفاده می‌کنیم. در این موارد اگر جسم خارجی را بیرون بیاوریم ممکن است خونریزی خارجی شدیدتر شود چرا که ممکن است قسمتی از رگ بریده شده توسط خود جسم خارجی مسدود شده باشد و به کنترل خونریزی کمک کند ولی با برداشتن آن محل خونریزی دهنده وسیع‌تر شده یا اینکه در ضمن بیرون کشیدن می‌تواند رگ‌های مجاور را نیز پاره کند و خونریزی را شدیدتر نماید.
نشانه‌های شوک در خونریزی خارجی:
شخصی که خون زیادی از دست داده است، دچار شوک می‌شود. در مراحل اولیه فرد بی‌قرار و مضطرب است ولی کم کم با پیشرفت شوک فرد گیج و خواب آلوده شده نهایتاً کاملاً بیهوش می‌شود. از جمله نشانه‌های شوک: ضربان قلب سریع، تنفس سریع و سطحی، پوست سرد و مرطوب و مجروح، پرخاشگر، مضطرب و آشفته می‌شود و شاید تغییری در سطح هشیاری‌اش ایجاد شود. حتی اگر خونریزی به ظاهر جدی نباشد ولی نشانه‌های شوک در مجروح دیده شود، خونریزی خطرناک خواهد بود. در هر صورت شما باید قبل از بروز نشانه‌های شوک، درمان را شروع کنید. چرا که وقتی شوک ایجاد شود، ممکن است دیگر درمان موثر واقع نشود. با دیدن هرگونه خونریزی شما باید خود را برای مقابله با شوک و با گسترش آن آماده کنید.
خونریزی خارجی خطرناک:
کاهش زیاد خون بسیار خطرناک است، میزان خون که از بدن خارج شود و برای مجروح ایجاد خطر نکند، در اشخاص مختلف متفاوت است. معمولاً کاهش خون به میزان 25 الی 40 درصد حجم کل خون، وضعیت خطرناکی ایجاد می‌کند.
با استفاده از یک سری نشانه‌های مشخص، دیگر احتیاجی به برآورد حجم کلی خون مجروح نخواهد بود. کاهش فوری یک لیتر خون از مجروح بزرگسال، وضعیتی خطرناک به حساب می‌آید. برای کودکان، به نسبت سن و وزنشان، کاهش یک چهارم تا یک دوم حجم خون، خطرناک است و در نوزادان حتی کاهش 24 میلی‌لیتر خون بسیار خطرناک خواهد بود. تشخیص و متوقف کردن خونریزی خارجی بخشی از اقدامات اولیه درمان است. کنترل خونریزی‌های شدید که معمولاً از نوع سرخرگی و یا سیاهرگی هستند، در اولویت قرار دارند. خصوصاً مغز، سلول‌های عصبی و کلیه‌ها نسبت به کاهش خونرسانی حساس هستند.
|